انواع دیابت شیرین یا مرض قند ، از عوارض و علائم پرخطر تا درمان Diabetes mellitusدیابت شیرین یا مرض قند ( Diabetes mellitus ) : یک بیماری مزمن است که با افزایش میزان قند خون همراه است و باعث اختلال در فرآیند متابولیسم ( سوخت و ساز ) قند در بدن می‌شود. . آمار ابتلا به این بیماری به طور شگفت‌انگیزی در حال افزایش است. بهترین راه‌حل برای پیشگیری از آن ، بالا بردن سطح اطلاعات است. ماجرا از آنجا آغاز می‌شود که هورمونی به نام انسولین عملکرد خود را از دست می‌دهد. این هورمون توسط غده پانکراس یا همان لوزالمعده ترشح می‌شود. وظیفه اصلی آن ، این است که گلوکز را به سمت سلول‌های بدن هدایت کند. زمانی که انسولین در انجام وظیفه خود ناتوان است، گلوکز به جای ورود به سلول، در خون انباشته می‌شود و به این ترتیب سطح آن در بدن بالا می‌رود؛ دقیقا همینجاست که می‌گوییم دیابت گرفتم.
انواع دیابت : دیابت نوع 1 - دیابت نوع 2 - دیابت بارداری - پیش دیابت - دیابت بی مزه
دیابت نوع ۱ یا دیابت وابسته به انسولین (Type ۱diabetes ) : نوعی اختلال خودایمنی است که در آن بدن نمی‌تواند انسولین تولید کند. این بیماری فعلا درمان قطعی ندارد اما با تزریق انسولین، پیوند پانکراس، رعایت رژیم غذایی و ورزش می‌توان آن را کنترل کرد. دیابت نوع یک بیشتر کودکان و نوجوانان را درگیر می‌کند، اما می‌تواند در بزرگسالان هم ایجاد شود.عوامل ژنتیکی می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشد. و بدن فرد بیمار خودش قادر به تولید انسولین مورد نیاز نیست ، در نتیجه بیمار برای زنده ماندن باید انسولین مصرف کند تا گلوکز انباشته شده در جریان خون را به سمت سلول‌ها ببرد. در ضمن به‌سرعت پیشروی می‌کند و علائم و نشانه‌های آشکاری دارد .
علائم دیابت نوع 1 : تغییرات خلقی ، خستگی ، لاغری ناخواسته ، تاری دید ، افزایش تشنگی ، تکرر ادرار ، گرسنگی شدید و شب ادراری در کودکان
عوارض دیابت نوع 1 : تنفس سریع ، خشکی پوست ، سرخ شدن صورت ، تنفس بودار ،حالت تهوع ، درد معده یا استفراغ ، افزایش ریسک حمله قلبی مخصوصا در خانمها ، اختلال در بینایی ، آسیب عصبی ، آسیب کلیوی ، عفونت پوستی بخصوص در پاها که ممکن است در موارد شدید منجر به قطع عضو شود .یکی از شایع‌ترین عوارض دیابت نوع یک در مردان، از بین رفتن سلامت جنسی است. اختلال نعوظ، آسیب دیدگی سیستم عصبی خودمختار، انزال برگشتی، مشکلات ادراری و دستگاه تناسلی از جمله عوارض دیابت نوع ۱ در مردان است . مشکلات جنسی مانند عفونت واژینال، سوزش و خارش، ترشحات واژینال، درد حین رابطه جنسی، عفونت ادراری، اختلال جنسی، سندروم تخمدان پلی‌سیتسیک و اختلال در قاعدگی ، کوری، بیماری‌های کلیوی و افسردگی از عوارض دیابت تیپ ۱ در زنان هستند .
درمان دیابت نوع 1 : انسولین اصلی‌ترین درمان دیابت نوع ۱ است ، پیوند پانکراس ، داروی متفورمین همراه با انسولین ، کنترل وزن ، ورزش منظم ، تغییر سبک زندگی و انتخاب برنامه غذایی سالم ، کنترل مصرف کربوهیدرات، چربی و پروتئین ، درمان با سلول های بنیادی ، گانودرما ، ورزش ، داروهای گیاهی و طب سنتی
دیابت نوع 2 یا دیابت شیرین غیروابسته به انسولین (Type ۲ diabetes ) : دیابت نوع ۲ زمانی رخ می‌دهد که فرد نسبت به انسولین مقاومت نشان می‌دهد. یعنی لوزالمعده انسولین لازم را تولید می‌کند اما بدن نمی‌تواند از آن استفاده کند. عوامل زیادی مانند سبک زندگی، عدم تحرک، اضافه وزن و نوع تغذیه در بروز و شدت گرفتن این بیماری نقش دارند. علائم دیابت نوع دو در بیشتر موارد به کندی و در طی چندین سال آشکار می‌شوند و ممکن است آنقدر خفیف باشند که فرد متوجه آن‌ها نشود. بعضی از افراد هیچ علامتی ندارند و بعضی دیگر تا زمانی که مشکلات سلامتی مثل تاری دید یا بیماری‌های قلبی نداشته باشند، متوجه این بیماری نمی‌شوند.
علائم دیابت نوع 2 : تکرر ادرار ، تحریک پذیری ، بی‌حسی نوک انگشتان دست و پا ، احساس تشنگی شدید و نوشیدن زیاد ،احساس گرسنگی شدید ، احساس ضعف و خستگی شدید ، تاری دید ، ایجاد بریدگی یا زخم‌هایی که دیر التیام پیدا می‌کنند ، خشک شدن پوست ، کاهش وزن ناخواسته ، ابتلا به عفونت زیاد، مشکلات جنسی ، حالت تهوع ، سردرد مداوم ، تیرگی پوست .
عوارض دیابت نوع 2 : مشکلات گوارشی ، مشکلات بینایی ، مشکلات پا از جمله زخم پای دیابتی ، بیماری لثه و دهان ، مشکلات شنوایی ، بیماری قلبی ، بیماری کلیوی ، مشکلات کبدی ، اختلال جنسی ، مشکلات پوستی ، سکته مغزی ، عفونت دستگاه ادراری و عفونت مثانه.
درمان دیابت نوع 2 : رژیم غذایی سالم‌خواری ، انجام فعالیت‌های ورزشی ، مصرف داروهای حاوی انسولین ،سنجش میزان قند ، کنترل فشار خون با حذف دخانیات، ورزش منظم و رژیم غذایی سالم، و مصرف داروهای فشار خون ، کنترل کلسترول ، در ضمن افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ باید رژیمی سرشار از سبزیجات تازه، فیبر، قند‌های طبیعی و چربی‌های سالم و پروتئین‌های گیاهی داشته باشند.
دیابت بارداری (Gestational Diabetes ) : نوعی دیابت به‌شمار می‌آید که در دوران حاملگی بروز پیدا می‌کند و زمانی رخ می‌دهد که بدن نمی‌تواند سطح قند خون را تنظیم کند. علت این عارضه می‌تواند ناشی از هورمون‌های تولیدشده توسط جفت باشد که باعث ایجاد اختلال در عملکرد انسولین می‌شوند و نتیجه آن ، افزایش قند خون مادر در دوران حاملگی است. این وضعیت معمولا بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری ایجاد می‌شود و بعد از زایمان از بین می‌رود .
علائم دیابت بارداری : خستگی ، تاری دید ، تشنگی بیش از حد ، حالت تهوع ، نیاز مفرط به ادرار کردن ، قارچ‌های واژینال، مثانه و عفونت‌های پوستی
تاثیر دیابت بارداری بر روی جنین : وزن بالای نوزاد هنگام تولد ، زایمان سخت تر ، افزایش احتمال افت قند خون نوزاد بلافاصله پس از تولد ، افزایش احتمال چاقی نوزاد و ابتلای او به دیابت نوع دو در آینده .
درمان دیابت بارداری : هدف از درمان و کنترل دیابت بارداری حفظ قند خون مادر در محدوده طبیعی، وزن گیری مناسب مادر، رشد مطلوب جنین و کاهش عوارض قند خون بالا در مادر و جنین است. در بیشتر موارد، با رعایت اصلاح سبک زندگی (تغذیه، فعالیت بدنی و …) دیابت بارداری قابل کنترل است اما در برخی از موارد ممکن است که فرد نیاز به مصرف دارو (قرص یا انسولین) داشته باشد. نوع داروی تجویز شده بستگی به وضعیت قند خون مادر و عوامل متعدد دارد که توسط پزشک تعیین می شود.
پیش دیابت یا پره دیابت ( Prediabetes ) : یعنی میزان قند خون از حالت طبیعی و نرمال بیشتر می‌شود اما آنقدر زیاد نیست که آن را دیابت بدانیم . اگر پیش دیابت به درستی کنترل و درمان نشود به بیماری دیابت نوع ۲ تبدیل خواهد شد. پره دیابت معمولا علائم و نشانه ندارد بنابراین حتما باید آزمایش قند خون بدهید . نکات کلیدی که در کنترل پیش دیابت و جلوگیری از تبدیل آن به دیابت به ما کمک می‌کنند شامل : 1 - کاهش وزن 2 - ورزش مداوم 3 - تغذیه مناسب و سالم 4 -کنترل استرس
عوامل خطر ابتلا به پیش دیابت : افزایش سن ، افزایش وزن ، ورزش نکردن ، مصرف دخانیات ، رژیم غذایی ناسالم ، سابقه خانوادگی قند خون ، ابتلا به برخی بیماری‌های زمینه‌ای از مواردی هستند که شانس ابتلا به پیش دیابت را افزایش می‌دهند.
علائم پیش دیابت چیست؟ تیره شدن پوست زیر بغل یا پشت و کناره های گردن ، ایجاد منگوله های پوستی ، تغییرات چشم وابسته به دیابت
درمان پیش دیابت : بهترین راه برای درمان پیش دیابت تغییر سبک زندگی است. ورزش ، رژیم غذایی سالم و کم کربوهیدرات و سرشار از فیبر در کنار کاهش وزن به درمان پیش دیابت کمک زیادی می‌کند.
دیابت بی مزه یا یا دیابت اینسیپیدوس ( diabetes insipidus ) : نوعی بیماری نادر است که باعث تشنگی تقریباً رفع‌نشدنی می‌شود و بدن ادرار بی‌رنگ و بی‌بوی فراوانی تولید می‌کند. اکثر مردم عادی روزانه ۱ تا ۲ لیتر ادرار دفع می‌کنند، اما افراد مبتلا به دیابت بی‌مزه می‌توانند بین ۳ تا ۲۰ لیتر در روز دفع ادرار داشته باشند. دیابت بی‌مزه انواع مختلفی دارد که شامل مرکزی، نفروژنیک و مرتبط با بارداری است و توسط متخصص غدد قابل تشخیص است .
علائم دیابت بی مزه : شامل تشنگی زیاد ، تشکیل حجم بالایی از ادرار ، حتی شب ادراری ، گیجی و سر در گمی ، سستی و سرگیجه ، یبوست و در کودکان و نوزادان شامل : تشنگی مفرط ، دفع ادرار بیش از حد ، بی قراری ، کم آبی بدن ، تب بالا ، خشکی پوست و تاخیر در رشد می باشد . دیابت بی مزه باعث کم آبی شدید بدن می‌شود که اگر به‌موقع و به‌درستی درمان نشود منجر به تشنج، آسیب مغزی و حتی مرگ خواهد شد. در صورت مشاهده هرگونه از علائم و نشانه‌ها، در خود یا فرزندتان بلافاصله با پزشک تماس بگیرید.
عوارض دیابت بی مزه : اختلال در الکترولیت‌های مهم بدن نظیر کلسیم و پتاسیم ، افت فشار خون ، افزایش شدید ضربان قلب ، احساس خستگی شدید ، سردرد مزمن ، کاهش وزن ، مشکلات غده هیپوفیز و اختلالات کلیوی ،
درمان دیابت بی مزه : روش کنترل دیابت بی مزه سخت نیست. علائم بیماری اغلب با درمان علت زمینه‌ای بیماری، از بین می‌روند. مثلا تکرر ادرار بارداری با خاتمه این دوران، بهبود پیدا می‌کند یا با کنترل رژیم غذایی ( حذف نمک ، پرهیز از خوراکی های کافئین دار ، کاهش مصرف پروتئین ، ترجیح غذاهای آبکی ، اجتناب از غذاهای فرآوری شده ) و مصرف میوه و سبزیجات ، غلات کامل ، حبوبات ، آجیل ، لبنیات کم چرب و داروهای متناسب با علت بیماری، امکان کنترل و درمان دیابت بی مزه وجود دارد. تنها کافی است پزشک به درستی تشخیص بدهد علت دیابت بی‌مزه چیست و داروهای لازم برای بهبود این علت را تجویز کند .